RİYA (1)

Kavramlar ait oldukları literatür anlamları, kullanıldıkları terimsel boyut ve taşıdıkları tanımlama itibariyle düşünüldüğünde, sadece tek bir mana yüklenmiş gibi algı oluştururlar.

Aslında kavramlar, kelimeler, terimler anlam olarak belli bir tanımlamaya ve belli bir alanın akademik açıklamasına sahip olsa da bilimsel mana dışında günlük hayatın kullanılan dili açısından da toplumsal bir tanım çerçevesine de sahiptir.

Bilimsel ve akademik literatürde terimsel tanımı olan her hangi bir kavram, günlük dilde değişik anlam ve açıklamalara ışık tutan dil özelliklerini de kendinde taşır.

Örneğin “Günah” denince veya “Haram” kavramı kullanıldığında akla gelen ilk alan dini literatür veya dini kuralların insana yüklediği sorumluluklar noktasında uzak kalınması gereken her türlü bozucu neden olmakta.

Ama toplumsal hayat sürecinde insanlar arası ilişkilerde ve bu ilişkiler ağını belirleyen yazılı hukukta her iki kavramın da karşılığı hem yazılı olarak anayasal açıdan hem de gelenek, kültür ve alışkanlıklar açısından bireye, topluma zarar verecek unsurlardan sakınmayı gerektiren tanımlamaları önümüze koyar.

 Ya da “Sayı-Rakam” dendiğinde Matematik biliminin konusunu oluşturan ölçümler, nicelikler, hesaplamalar akla gelirken, günlük hayatta bu kavramların tüm insanlar tarafından kullanılan değişik manaları görülmekte.

 Sadece Matematik bilimi değil, tüm toplum bireylerinin kendi hayatında sıkça kullandığı sayısal ve rakamsal kavramların yaşamımızın vazgeçilmezleri olduğu görülmekte.

Riya kavramı da ilahi alanın ahlak ve erdemli davranışlar kategorisinde, gösteriş ve gerçekte olmayan durumları samimiyetsizlik üzerine kuran bir eylem bütünlüğünü ifade eder iken; Günlük hayatta dini manası dışına çıkarak kibirli olmama, insanlar arası ayrımcılık yaratmama yönüyle kötü davranış ve insanlara zarar veren hareket tarzlarını ortadan kaldıran bilinç halini işaret eder.

Gösteriş diye kısaca tanımlanan kavramın açık ifadesi gerçekte olmadığı halde iyi görünmektir. Riya, davranışların ve hayat şeklinin insanlara iyi görünmek ve daha kötüsü insanlara gösteriş yapmak amacıyla farklı eylemlere yönelme durumudur.

Olanı olduğundan farklı, ama kişiye yarayan ve kişiyi üstün göstermeye çalışan şekliyle dışarıya sunmaktır. Dini anlamı daha fazla kullanılırken sosyolojik anlamı daha az yaygın olmakta.

Dini manada ibadetlerde ve dini yaşam biçiminde samimiyetten uzaklığı, ihlâs ve itaat konusunda Allah rızasını unutarak kibir ve gösterişe dayanan eylemleri yapma anlamı taşır.