EZİDİLER VEYA EZİDİLİK

Değerli okuyucular bir yazar olarak memleketimin her şeyi, her değeri,  benim dikkatimi çeker ve onları araştırmak kendime bir görev bilirim.

2016 yılında yayınlanan Reşkotan Aşireti adlı kitabımdaki bir bölümü Reşkotan Ezidilerine  ayırmıştım, çünkü Reşkota’nın içinde Ezidilerin beş köyü vardır, daha doğrusu var idi, birde Reşkotan Aşiretini oluşturan yedi bavık, yani yedi alt  aşiretlerden “Dermanka” ki Mala Halo ve Mala Dıyo” diye onlarda kendi aralarında iki bölüme ayrılırlar.

Bunların büyükleri bana kendilerinin aslen Ezidi olduklarını söylediler, onun için yayınlamakta bahis görmüyorum.

Dünyadaki bütün Ezidiler Kürtçenin Kürmanci lehçesini konuşan Kürtlerden oluşuyor, yani Türk, Arap, Fars veya başka ırktan Ezidi inancı yoktur, bir başka husus Ezidelerin 6’ıncı Halife olan Yezid Bin Muaviye ile hiç bir alakaları yoktur.

Ezidilerin dediği gibi Kürtler eskiden hepsi Ezidi idi buda doğru değildir, ancak Müslümanlaşan çok Ezidi vardır, Kürtlerin İslam’dan önceki dinleri, Farslar gibi Zerdüştlük idi.

Ezidiler mazlum bir topluluktur, çok zulüm görmüşler, bundan dolayı da çok dağınıktırlar.

Bugün için tahminen 750 bin civarında Ezidi mevcuttur, bunlardan çoğunluğu Irak’ın Duhok ve Musul vilayetlerinde yaşarlar.

Şengal dağı ve şehri Ezidilerin adı ile özdeştir. Batman’da 13 köyleri var idi bu gün için burada kalanların sayısı yüzü geçmiyor.

Viranşehir, Bismil, Midyat ve Kızıltepe civarındada köyleri vardı. Türkiye’dekilerin çoğu Almanya’ya göç etmişler. Ermenistan ve Gürcistan’da da az sayıda Ezidi yaşar.

Ezidilikte her şey Şex Adiye çıkar, bu dinin kurucusu ve kutsalı Şex Adi’dır.

Bir rivayete göre Şex Adi bir Şeğ  idi. Hicaza gider oradan geri gelmez , kalan Müritleri yoldan çıkıp bu inancı yaymışlar, ama Ezidilerin söyledikleri bambaşka bir şeydir.

Onlara göre Adem ve Hava zamanından beri vardırlar  ve Allahın sevgili kullarındandırlar, ama bütün söylemleri lafladır yazılı bir belgeleri yoktur.

Ezidilikte bilginleri dört merhaledir,  “Şêğık”, “Pir”, “Baba Pir” “Emir” bir kişinin Şeğık olabilmesi için onun o Şeğık ailesinden olması  gerekiyor, bu Şeğık ailesi Ezidi de olsa,  başka ailelerle evlenmezler.

Emir ise bir tanedir Duhok’un Şeğan İlçesinde oturur, seçilen Emir ölünceye kadar görevine devam eder.

Ezidilerin inancı şuna dayanır, onlar Peygamberleri kabul etmezler onlara göre Allah’ın Melekleri kutsaldır,  Allah melekleri ile Dünyayı yönetir, ibadetlerinde her ne kadar “Mıshefa Reş” ve “Celwe” adları varsa da ama cisimleri yoktur, onların her şeyi “Kevl” denilen söylemler üzerinde giderler.

Ezidiler  günde iki sefer ibadet ederler, sabah güneşin doğuşunu karşılıyorlar, akşam gün batımında güneşin verdiği aydınlıktan dolayı onu uğurluyorlar.

Ezidilerin birde Duhok  vilayetinin doğusundaki Birifka dağlarında bulunan hac ve toplanma yeri olan Laleşa Nurani diye bir mabetleri vardır.

Şex Adinin mezarı buradadır, burada  her gün senenin 365 günü için birer Şamdan yakılır.

Büyük bir salonda her meleğin bir köşesi vardır, her sene eylül ayında buraya gelip dini vazifelerini yerine getirenler, hacı oluyor, birde nisan ayının ilk çarşambası ki bu Ezidilerin dini bayramıdır.

Ezidiler buna “Çarşama sor” derler, o gün dört bir yandan Ezidiler toplanır, çok büyük eğlence ve şahiler yaparlar, burayı ve bu eğlenceleri üç sefer görme imkanım oldu.