Her şehrin her coğrafyanın kendine has güzellikleri vardır, insanların ilgi odağı olmasıda işin doğasıdır. Örneğin İstanbul deyince, tarihi ile çoğrafyası ile, gelişmiş bir şehir olması ile, bir dünya şehri akla gelir, Orta Doğuda bir çok ülke ve şehir gezdim, İstanbulun ismini duyupta hayran olmayan bir kişi yok gibidir.
Bu yazının konusu, Kuzey Irak Kürt federe devletinin Başkentidir, resmi adı Erbil olan ama kendileri Hewlêr diye tabir ettikleri ilginç yapılı bir şehirdir.
Bir buçuk milyon nüfuslu bir metrepoldur, onlar iki milyonun üstünde derler, bu şehirde toplu taşıma aracı yoktur, halk raylı sistem ve belediye ötübüsleri gibi araçların ismini bilmez. Ulaşım özel taksiler ile sağlanır, Yüz Tl ile şehrin en uzak köşesine gidebilirsiniz.
Bu şehri diğer şehirlerden ayıran özelliği trafiğidir, o kadar mükemmel ki anlatılması bile zordur. Şehir tamamen düz bir alanda kurulmuş, merkezinde fazla yüksek olmayan birazda geniş bir tepenin üstünde çok eski bir kale var, çevrasindeki tarihi bir iki katlı yapılar, tahta kale tabiri ile alışveriş yerleri, şehrin merkezini oluşturur, bunun etrafında 30 m diye tabir edilen daire şeklinde bir cadde var, bir iki yüz metre sonra, 60 m lik cadde yine daira şeklinde, bu şekilde açıldıkça belli aralıklardan sonra 80, 100, 120 ve şu an 150 m lik cedde inşaattadır.
Bu caddelerden her hangi birinde yürürsün belli bir süre sonra, kendini aynı yerde bulursun, şehrin yapıları bu ceddelerle tanınır ve tarif edilir, mesela Parlemento binası 60 m cedde’nin üstündedir.
Şehrin eski ve tarihi yerinde öyle bir ticaret var ki görülmeğe değer, burada her esnafın belli yerleri kapalı veya açık pazajların yanında, tablalarda seyer satıcılardan bahs etmemek eksiklik olur, bu tablalardan Doviz başta olmak üzere her marka telefon, ufak ev araçları elktrikli veya tencere tabak gibi, her türlü erkek veya kadın elbiseleri, akla hayala gelebilecek her şey bu tablalarda temin edebilirsin, sayıları binlercedir, fiyatlar uygundur.
Akşam olunca seyar satıcı olsun esnaf olsun, işyereini kapatır ve evine gider ama nasıl, daraba yok, korkuluk yok, tablayı güvenli bir yere alma ihtiyacı yok, sadece tablanın üstünü veya dükanın ününü bez veya naylon bir parça ile örtersin o kadar, bu şehirde hırsızlık olayı yok, asayış iyidir.
Irak asayişi yanında ekonomik sorunu olan bir ülkedir, Kürt Federe devletyi Erbil Irakın resmi bir parçası olmasına rağmen Hayat standartı biraz daha iyi olcak ki, Tikrit, Musul ve diğer kentlerden gelip çalışan onbinlece kişiyi vardır, Hatta Belediye gibi, temizlik ve hizmet işlerinde Bangladeşli, Büyük AVM lerde Nepal ve Uzak doğu ülkelerin gençleri de burada görmek mümkündür.
Irak gibi bir türlü kendine gelemeyen bir ülkede, Bütün bunları görmek ve yaşamak, gerçekten ilginç ve takdire şayan bir şeydir.